W poszukiwaniu wzbogacania form ćwiczeń językowych i z myślą o powszechniejszej ich dostępności, a także obniżenia kosztów rehabilitacji, w ostatnich dekadach wprowadza się specjalistyczne programy komputerowe, tworzone pod kątem najbardziej typowych zaburzeń językowych w afazji. Programy te są zwykle dość atrakcyjne dla chorego, korzystanie z nich nie zakłada przedchorobowej umiejętności posługiwania się komputerem, co jest istotne, bowiem często spotkać się można z obawami, szczególnie starszych osób, że brak umiejętności nawet prostej obsługi komputera stawie je w trudnej sytuacji.

Programy tworzy się też z myślą o profesjonalistach, którzy w ten sposób otrzymują odpowiednie narzędzie i materiały do terapii, ułatwiające im przygotowywanie i realizację programu rehabilitacji (zawsze zindywidualizowanego, dopasowanego do zaburzeń językowych i pozajęzykowych, zgodnego z wiedzą o neurorehabilitacji).

Zakłada się, że przynajmniej niektóre ćwiczenia, po instrukcji i wstępnym wprowadzeniu w zadanie, pacjent może wykonywać przy pomocy np. osoby bliskiej, która chce się zaangażować w usprawnianie chorego. W gabinecie rehabilitacji chorych z afazją, programy komputerowe z różnymi ćwiczeniami językowymi wydają się być obecnie prawie niezbędnymi pomocami. Jak podkreślono, program jest tylko narzędziem, pomocą, a nie metodą rehabilitacji. Metody terapii wynikają z różnych podejść teoretycznych, różnych etapów choroby, wreszcie przyzwolenia chorego na tę, a nie inną formę pomocy. Nie wystarczy posiadać programy komputerowe, aby być profesjonalnym terapeutą chorego z afazją - to oczywiste. Dopiero w rękach zawodowego naurologopedy czy neuropsychologa mogą być właściwie i w pełni wykorzystane. Warunkiem właściwego i skutecznego stosowania programów komputerowych jest używanie ich w poprawnie zaprojektowanym i realizowanym procesie rehabilitacji.

Nie bez znaczenia jest aspekt ekonomiczny. Programy mogą być wielokrotnie używane w profesjonalnym gabinecie. W krajach zachodnich oferta handlowa w zakresie programów do terapii afazji jest bogata. Te najlepsze zawierają zróżnicowany i dobrze dobrany materiał do ćwiczeń. Zaadaptowany hardware (np. ekran dotykowy, multimedialna komunikacja, specjalne panele do redagowania, itp.) ułatwia korzystanie z programów nawet bardziej niesprawnym chorym, o ile pracują oni z doświadczonym terapeutą.

Walory programów komputerowych z perspektywy terapeuty

• gotowe materiały do ćwiczeń w trakcie pracy z terapeutą i poza takimi sesjami
• urozmaicenie ćwiczeń, szczególnie w długotrwałej rehabilitacji
• możliwość rejestrowania przebiegu terapii
• w lekkich formach afazji - możliwość pracy z kilkoma chorymi jednocześnie (w dużych ośrodkach, gdzie leczonych jest wielu chorych)
• zwykle dobra jakość estetyczna, co zachęca do użytkowania

Walory z perspektywy pacjenta

• urozmaicony i nieinfantylny materiał
• praca przy komputerze nie obniża samooceny (co ważne dla niektórych chorych, odbierających inwalidztwo językowe jako tak silnie upokarzające, że odmawiają ćwiczeń z drugą osobą)
• możliwość samodzielnego uzupełniania ćwiczeń z terapeutą
• minimum samodzielności (program daje komunikat o błędach)
• komputer jest mniej krytyczny i oceniający
• możliwość jakiejkolwiek formy ćwiczeń, jeśli brak dostępu do profesjonalnej rehabilitacji

Kiedy jest odpowiedni czas na terapię wspomaganą programami komputerowymi

• gdy stan ogólny chorego jest już ustabilizowany
• chory potrafi względnie dobrze kontrolować zachowanie
• ma zachowane spostrzeganie wzrokowe
• nie ma głębokich zaburzeń uwagi i innych znacznych deficytów poznawczych (np. otępienia)
• potrafi rzeczowo współpracować
• akceptuje tę formę terapii

Gdzie mogą być używane programy komputerowe

• jako wyposażenie gabinetów terapii afazji w szpitalach neurologicznych i ośrodkach rehabilitacji
• w prywatnych gabinetach neuropsychologicznych i logopedycznych
• w uczelniach przygotowujących kadry specjalistyczne w rehabilitacji neurologicznej
• w warunkach domowych chorego (specjalne wersje programów)

Zanim program będzie użyty

• chory musi przejść szczegółowe badanie neuropsychologiczne lub logopedyczne (ocena zaburzonych i zachowanych zdolności językowych i pozajęzykowych)
• powinien być zaprojektowany profesjonalnie proces rehabilitacji chorego (nigdy nie ograniczony tylko do ćwiczeń wg programów komputerowych)
• chory powinien decydować, czy akceptuje takie narzędzie w terapii

Pamiętajmy! Programy komputerowe to tylko pomoce (narzędzia) w specjalistycznej rehabilitacji chorych z afazją, która powinna uwzględniać różne aspekty jego funkcjonowania: językowego, intelektualnego, ruchowego, emocjonalnego i społecznego.

Źródło: Joanna Seniów, "Afazja - krótka charakterystyka objawów i terapii"